HÄ°DROLÄ°K ENERJÄ°
Hidrolik enerji su döngüsü temeline dayanır. Hidroelektrik enerji de, bu akan suyun enerjisinin elektrik haline dönüÅŸtürülmesi anlamına gelir. Hidrolik yenilenebilir bir enerji kaynağı olarak kabul edilir çünkü su döngüsü sürekli olarak güneÅŸ tarafından yenilenir. Tarihsel olarak, hidroelektrik enerjisinin ilk kullanımlarından biri, buÄŸday tahıl öÄŸütme araçları gibi mekanik öÄŸütme amaçlıydı. Günümüzde ise modern hidroelektrik santralleri, türbinler ve jeneratörler ile elektrik üretmektedir. Bu tür ortamlarda, türbin üzerinde rotor çevirirken mekanik enerji üretilmektedir. Bu türbin, türbin döndüÄŸünde elektrik üreten bir elektromanyetik jeneratör ile baÄŸlantılıdır.
​
Hidroelektrik santraller büyüklüklerine göre 4 kategoride sınıflandırılır:
​
-
Büyük Ölçekli Hidroelektrik Santraller: 50 MW'tan büyük güçte santraller
-
Küçük Ölçekli Hidroelektrik Santraller: 10-50 MW arası güçte santraller
-
Mini Ölçekli Hidroelektrik Santraller: 101-10.000 kW arası güçte santraller
-
Mikro Ölçekli Hidroelektrik Santraller: 100 kW ve daha küçük güçte santraller
​
Hidroelektrik santraller tipleri de 4 ana kategoride sınıflandırılır:
​
1. Akarsu Tipi (Barajsız) HES
Elektrik üretimi baraj ile gerçekleÅŸmez. Akarsu, bir kanal veya tünelden geçirilerek belli bir meyil kazandırılır. Türbin de bir köprü ÅŸeklinde kanalın üzerine kurulur. Barajsız Hidroelektrik santrallerin kurulacağı akarsunun akış gücünün türbin milini çevirebilecek potansiyele sahip ve yıllık debisinin asgari elektrik üretimine yetecek kadar olması gerekir. Ülkemizde Dicle Nehri Botan Kolu üzerinde örnek bir sistem bulunmaktadır.
​
2. Depo Tipi (Barajlı) HES
Akarsu üzerine baraj yapılarak büyük bir yapay göl oluÅŸturulur ve su burada biriktirilir. Biriken bu su yüksekliÄŸinden ötürü bir potansiyel enerjiye sahiptir. Sistemde bu potansiyel enerjiden faydalanılarak elektrik enerjisi üretilir. Kurak geçen yıllarda bile bu tip hidroelektrik santrallerde elektrik üretilebilir. Dünyada en yaygın kullanılan hidroelektrik santral tipidir. Türkiye'de bugüne kadar uluslararası ölçütlere göre baraj niteliÄŸinde olan 504 adet depolama tesisinin yapımı gerçekleÅŸtirilmiÅŸtir. Atatürk, Keban, Altınkaya, Karakaya hidroelektrik santralleri ülkemizin önemli depo tipi (barajlı) santrallerindendir.
​
2. Depo Tipi (Barajlı) HES
Okyanuslarda meydana gelen gel-git ile elektrik enerjisi üreten santrallerdir. Yükselen denizin suyu bir koya (haliç) alınır. Su alma iÅŸi kapaklar yardımıyla yapılır. Su yükselirken (hazneye dolarken) türbin çalışmaya baÅŸlar. Yükselme tamamlanınca, su alma kapağı kapanır ve tutulan su kanal yardımıyla türbine verilir. Su çekilirken de türbin çalışır ve elektrik üretir. Yani hazneye su dolarken de boÅŸalırken de türbin çalışır ve elektrik üretir. Ülkemiz, gel-git enerjisi bakımından uygun deÄŸildir. Ancak dünyada uygulamaları vardır. ÖrneÄŸin; Fransa'nın, Atlantik sahilinde her biri 10 MW gücünde 24 adet santrali vardır.
​
2. Depresiyon HES
Denizden alçakta olan çöllerde veya denize kıyısı olan çok sıcak bölgelerde, suyun fazla buharlaÅŸmasından yararlanılarak elektrik üreten santrallerdir. Sıcak bölgedeki uygun bir koy, duvar ile denizden ayrılarak bir göl oluÅŸturulur. Göldeki su, sıcaklığın etkisiyle hızla buharlaşır ve su seviyesi deniz seviyesinin altına düÅŸer. Günlük ölçümlerle, buharlaÅŸan su miktarı tespit edilirek buharlaÅŸan su miktarına eÅŸit debide deniz suyu göle bir tünel yardımıyla akıtılır. Tünelden gelen su, belli bir düÅŸü ile türbine verilerek elektrik üretilir. OluÅŸturulan suni gölün, zamanla deniz suyundan toplanacak tuzu da alabilecek kapasitede olması gerekir.