ENERJİ İLETİMİNİN TARİHİ
Elektrik enerjisi tarihte ilk doğru akım olarak üretilmiştir. Üretilen santralin yakın çevresinde kullanılma mecburiyeti olan bu enerji, jeneratörlerin verdiği alçak gerilim ile üretilmiştir. Uzak bölgelere taşımak o zamanlarda alçak gerilimden kaynaklı çok büyük kayıplara yol açmaktaydı. Bu hususla başlayan elektrik enerjisi kullanımı çeşitli evrelerden geçmiştir. Zaman içinde alternatif gerilim gelişmiş, trafolar yenilenmiş ve enerji iletimi daha az kayıpla gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Üç fazlı elektrik motorlarının geliştirilmesiyle de günümüzdeki üç fazlı sisteme geçiş yapılmıştır.
Tarihte enerjinin ilk taşınmasına bakacak olursak 1886 yılında Amerika'da gerçekleşmiştir. Massachusttess eyaleti Great Barrington kentinde 500 Volt gerilim 1600 m uzağa taşınmıştır. Yine aynı yıl İtalya' Cerchi kentinde 110 kV gerilim 2000 V ile 27 km uzağa taşınmıştır. Bunları takiben 1891 yılında benzer olarak Almanya'da 15 kV kullanılarak 150 kV'luk bir gerilim 170 km mesafe taşınarak tarihte öncülük etmiştir.
Türkiye'de ilk elektrik üretimi 1902 yılında Tarsus'ta kurulan 2 kW'lık bir su türbini ile gerçekleştirilmiştir. Elektrik enerjisinin yaygın kullanılmaya başlanması 1913 yılında İstanbul Silahtarağa Santrali'nin devreye girmesi ile başlamıştır. Silahtarağa-Yedikule arasına 5 kV'luk enerji hattı kurulmuştur.
1935 yılına gelindiğinde, Etibank, Maden Tetkik ve Arama (MTA), Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİEİ) kurulmuştur. Bu tarihte kurulu güç 126,2 MW, üretim 213 milyon kWh'e ulaşmış ve Türkiye'de elektrik enerjisini kullanabilen il merkezi sayısı da 43 olmuştur.
Bu olayları takiben Türkiye'de enterkonnekte sisteme geçiş 1945 yılından sonra başlamış, 1948 yılında devreye giren Çatalağzı Santrali'nde ilk defa yüksek gerilim taşıma hattı kurulmuş ve elektrik enerjisi 66 kV olarak Ereğli-Çatalağzı arasında taşınmıştır.
Kaynak:
1- www.euas.gov.tr
2- www.teias.gov.tr 3- Öğr. Gör. Erdal TURGUT, Öğr. Gör. Korkmaz SELÇUK; Elektrik Enerjisi Üretimi, İletimi ve Dağıtımı; 2011, Ankara
